De liberalisering van de Postmarkt dreigt te mislukken, lees ik op tal van plaatsen. Dat is onzin, want deze ís reeds mislukt. Dat gebeurde namelijk al toen het nu nastrompelende kabinet in 2007 op het allerlaatste moment een verlangen van de linkse partijen in de Tweede Kamer honoreerde. Op de valreep voor de eindstemming  werd destijds de wet ingefrommeld dat de overheid het recht kreeg om nieuwe concurrenten van postbedrijf TNT de arbeidsvoorwaarden te dicteren. 

Alleen onder die voorwaarden mochten de nieuwkomers de markt betreden – en dat deden ze dus in arren moede maar, overigens onwetend van de crisis die ook hen krachtig boven het hoofd zou gaan hangen. Ze spraken een model af waarin ze beloofden binnen drie jaar een net zo overdadige CAO te zullen hebben opgetuigd als het voormalige staatsbedrijf.  Dat ging tegen de maatschappelijke trend van minder post en meer e-mail in, maar tja: zo wilde ‘de politiek’ het nou eenmaal. Voor alle duidelijkheid: de VVD stemde als enige tegen deze wet vanwege de onliberale en onzakelijke constructie.

En nu zit de postmarkt met de gebakken peren. Weg is het perspectief voor de consument van een marketing-actie met Kerst van, ik noem maar wat, vijftig Kerstkaarten inclusief postzegel voor een tientje bij de kassa van Albert Heijn. Want hoe sterk sommige politici de kredietcrisis ook proberen te misbruiken voor hun eigen stokpaardje: concurrentie is nog steeds goed voor producten, voor innovatie, voor een wendbare markt en voor de consument.

De blauwe enveloppen, die de belastingdienst nu net zo goedkoop had ondergebracht bij nieuwkomer Sandd, gaan als dat bedrijf straks failliet gaat, weer gewoon voor een duurder tarief naar TNT.  Vorige week maakten PvdA, Goen Links en de SP zich daar zelfs openlijk vrolijk om.

Want Sandd gaat het waarschijnlijk niet redden. Het bedrijf moest dit jaar conform gemaakte afspraken 14% van de bestellers zo’n dure CAO aanbieden. Op basis van een ondeugdelijke liberaliseringswet, die namelijk niet liberaliseert, maar dicteert. Slechts een half procent van de bestellers had echter trek in dit opgedrongen CAO-geluk en het bedrijf vroeg om meer tijd, zeker ook vanwege het tegenzittend tij.

Er werken veel mensen met kleine baantjes: studenten en zzp-ers, die het wel best vinden zoals het nu geregeld is. Mogen ze misschien? De overheid moet zich niet bemoeien met afspraken tussen een werkgever en een werknemer. En met heel veel meer trouwens ook niet, hetgeen op langere termijn één van de heilzame bijwerkingen van de dringend noodzakelijke bezuinigingen van de komende jaren zal zijn, maar dat terzijde. Maar nee, alle fracties in de Tweede Kamer vinden de arbeidsvoorwaarden belangrijker dan concurrentie. 

Bij deze hele kwestie hebben de vakbonden overigens een schandelijke rol gespeeld. Bij TNT hebben ze gekozen voor het behoud van loon in plaats van inleveren ten behoeve van behoud van werkgelegenheid. De oude staatsmonopolist heeft baat bij hoge kosten bij de concurrentie, omdat deze immers tariefverschillen tussen hen en nieuwkomers reduceert. Daardoor hebben nieuwe bedrijven weer meer moeite om zich met lagere prijzen in te vechten in de nieuwe markt.

Het blijkt overigens nóg gekker te kunnen: TNT is nota bene zélf een prijsvechter gestart (dochter VSP), die de concurrentie met de nieuwkomers aangaat. En ja, er vindt wellicht kruissubsidie van TNT naar VSP plaats, stelde ook de toezichthoudende mededingingsautoriteit NMA in december vast.  Maar of dat erg genoeg is, daar moest het kabinet nog maar eens over nadenken, zo waste deze toezichtPilatus zich de handen.

Tegelijkertijd krijgen die nieuwe bedrijven onmogelijke eisen van de staat opgelegd. De toezichthouder wijst naar het kabinet en het kabinet doet wat een kortzichtige Kamermeerderheid ten onrechte als deugdelijk arbeidsmarktbeleid  beschouwt.

De concurrentie op de postmarkt gaat vrijwel zeker mislukken. De consument en de belastingbetaler hebben het nakijken. Met dank aan de linkse partijen en dit kabinetsrestant.

Ton Elias

Dit artikel is op donderdag 15 april verschenen in het NRC Handelsblad